Kiedy na świat przychodzi dziecko każdy rodzic pragnie dać mu jak najwięcej ciepła i miłości, aby czuło się kochane, bezpieczne. Czułość i bliskość rodzica przychodzą naturalnie wraz z nowo narodzonym maluchem, jednak warto także dowiedzieć się czegoś więcej o ich istotnej roli w prawidłowym rozwoju oraz budowaniu relacji z dzieckiem.
Pierwszy zmysł człowieka
Dotyk to pierwszy zmysł jaki rozwija się u dziecka w czasie życia płodowego. Już między 6 a 8 tygodniem życia płodu pojawia się u niego wrażliwość na dotyk w niektórych partiach ciała. Jako pierwsze dotyk rozpoznają okolice ust i nosa, następnie policzki i czoło. Stopniowo umiejętność podświadomego rozpoznania dotyku pojawia się następnie w okolicach brody, rąk i nóg. Najpóźniej tę możliwość zyskuje część głowy i pleców, co jest niezwykle istotne dla przebiegu porodu.
Najłatwiejsza droga komunikacji
W pierwszych miesiącach życia niemowlę najłatwiej odbiera wrażenia dotykowe pochodzące ze środowiska, w którym się znajduje. W tym czasie dotyk stanowi także jeden z podstawowych kanałów komunikacji ze światem. Za pomocą dotyku dziecko kształtuje swój stosunek do wszelkich docierających do niego bodźców.
Zmysł dotyku jest dla niemowlęcia także możliwością poznania samego siebie oraz niezwykle istotnym filarem budowania więzi z rodzicami czy innymi członkami rodziny. Poprzez dotyk dziecko uczy się świata, poznając wszelkie szczegóły różnorodnych bodźców, rozpoznając ich cechy, strukturę czy stan skupienia. Przyzwyczaja się do stanu świata za pomocą umiejętności, którą dorośli ludzie bardzo często ignorują, pomijają czy spychają w głąb podświadomości.
Brak odpowiedniej dawki bliskości i bodźców czuciowych może nieść za sobą poważne konsekwencje. Taka sytuacja nie tylko prowadzi do nieprawidłowości w funkcjonowaniu społecznym dziecka, ale może także zaburzyć prawidłowy przebieg podstawowych procesów w jego organizmie, takich jak oddychanie czy trawienie. Deficyt dotyku może także zwiększyć poziom nerwowości u niemowlęcia i obniżyć jego odporność na stres.
Liczne badania prowadzone wśród dzieci wychowanych w domach dziecka potwierdzają, że młody człowiek pozbawiony w okresie niemowlęcym pożądanej bliskości i czułego dotyku rodzica nie tylko cierpi na deficyt emocjonalny, ale ma także problemy z koncentracją czy zapamiętywaniem.
Jak budować relacje przez dotyk?
Wydawać by się mogło, że podczas codziennej pielęgnacji niemowlaka dotyk jest kwestią oczywistą i niewymagającą dyskusji. Dziecko odbiera bodźce czuciowe podczas codziennych czynności i interakcji z rodzicem, jednak w żadnym wypadku nie jest obojętne jak owe bodźce należy dziecku dostarczać i to właśnie przedmiotem dyskusji być powinno.
Przede wszystkim, należy pamiętać, że nie każdy dotyk towarzyszący codziennej pielęgnacji dziecka jest dotykiem pożądanym, wpływającym na prawidłowy rozwój. Z codziennych czynności pielęgnacyjnych, a także ze związanego z nimi dotyku, należy wyeliminować wszelki pośpiech czy stres zastępując go czułością i cierpliwością.
Trzeba przygotować się na to, że pierwsze dni czy tygodnie opieki nad niemowlęciem mogą być trudne i nerwowe, zwłaszcza przy pierwszym dziecku, należy jednak pamiętać, że z każdym dniem będzie to coraz łatwiejsze, dzięki czemu początkową nerwowość będzie można zastąpić spokojem i uśmiechem.
Wspólne spędzanie czasu, kąpiel niemowlaka czy masaż powinny być Waszym czasem i okazją na budowanie relacji. Warto docenić moc troskliwego rodzicielskiego dotyku i użyć go w budowaniu głębokiej i niepowtarzalnej więzi ze swoim dzieckiem!
