Nowo narodzone dziecko musi zmagać się z wieloma nowymi bodźcami oraz zmianą otaczającego go świata. Z pomocą w tej sytuacji przychodzi natura, która obdarza noworodki przydatnymi w nowym świecie odruchami pierwotnymi, nazywanymi także odruchami niemowlęcymi.
Czym są odruchy pierwotne?
Są to podświadome reakcje pozwalające dziecku na przystosowanie się do nowego otoczenia. Odruchy pierwotne są odruchami bezwarunkowymi, absolutnie automatycznymi. Generowane są w rdzeniu kręgowym dziecka.
Odruchy niemowlęce utrzymują się przez pierwsze miesiące życia dziecka po czym samoistnie zanikają, ustępując miejsca nawykom kontrolowanym oraz odruchom posturalnym, świadczącym o prawidłowym dojrzewaniu ośrodkowego układu nerwowego.
Odruchy pierwotne powinny całkowicie wygasnąć u dziecka około 6 miesiąca jego życia.
Rodzaje odruchów niemowlęcych
Odruch ssania
Wykształca się on jeszcze podczas życia płodowego i sprawia, że dziecko ssie nie tylko pierś mamy, ale także niemal wszystko to co znajdzie się z jego buzi, tj. smoczek czy palec rodzica. Odruch ten towarzyszy dziecku do trzeciego miesiąca życia. Po jego zaniknięciu dziecko ssie już wyłącznie wtedy, kiedy odczuwa głód lub zmęczenie.
Odruch Moro
To reakcja, która potrafi przestraszyć niejednego rodzica. Odruch ten wywołuje gwałtowna zmiana pozycji dziecka lub zbyt mocne bodźce do niego docierające. Maluch energicznie prostuje kończyny, wygina plecy w łuk i odchyla głowę do tyłu, następnie przyciąga ręce do klatki piersiowej, otulając ją i zaciskając piąstki. Odruch pojawia się przy urodzeniu a znika około czwartego miesiąca życia dziecka
Odruch szukania
Pojawia się około 30 tygodnia życia płodowego i pozostaje z dzieckiem do trzeciego lub nawet czwartego miesiąca jego życia. Odruch ten objawia się kiedy pogładzimy okolicę kącika ust lub policzek dziecka. Po otrzymaniu takiego bodźca dziecko odwraca głowę w stronę jego źródła i – otwierając przy tym buzię i wysuwając język – pozostaje w gotowości do przyjęcia pokarmu.
Odruch chwytny
Jest to reakcja pojawiająca się dość wcześnie, ponieważ już w 11 tygodniu życia płodowego. Co ciekawe, odruch wygasa w różnym czasie w przypadku stóp i dłoni. W przypadku górnych kończyn jest to 4 miesiąc życia dziecka, natomiast w przypadku dolnych – dopiero 12.
Odruch Babińskiego
To także reakcja związana z dolnymi kończynami dziecka. Pogładzone w spód stopy dziecko automatycznie prostuje jej palce kierując powierzchnię stopy ku sobie. Odruch ten zanika u dziecka dopiero między 1 a 2 rokiem życia.
Odruch chodu automatycznego
Pojawia się około czwartej doby życia dziecka i zanika około 3 miesiąca. Dziecko chwycone pod pachy i trzymane pionowo zaczyna rytmicznie poruszać nogami imitując chód.
Odruch Galanta
To odruch, który objawia się po pogładzeniu skóry pleców dziecka. Leżący na brzuchu maluch powinien wówczas zgiąć grzbiet oraz biodro w stronę źródła powyższego bodźca a także delikatnie unieść pośladki. Odruch ten zanika około 4 miesiąca życia dziecka.
Powyższe odruchy są odruchami, które powinny występować wyłącznie w określonym okresie rozwojowym. Zarówno ich nieobecność i jak niewygaśnięcie w odpowiednim czasie stanowią swego rodzaju patologię. W obydwu przypadkach należy skonsultować się z lekarzem pediatrą oraz neurologiem, gdyż może to być zwiastunem nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego.
