Na prawidłowy rozwój dziecka składa się wiele etapów, a każdy z nich jest równie istotny. Jednym z nich jest także rozwój mowy dziecka, będący procesem długotrwałym i złożonym. Swoje pierwsze słowo dziecko wypowiada zazwyczaj w okolicach dwunastego miesiąca, jednak już od pierwszych dni życia należy wspierać rozwój jego mowy.
Rozwój mowy noworodka – czego unikać?
Bardzo często słyszy się rodziców rozmawiających ze swoimi dziećmi w bardzo dziwny, przerysowany sposób. Przypomina to bardziej dziecięce gaworzenie niż mowę dorosłego człowieka. Tego typu praktyki nie są jednak wskazane podczas wspierania prawidłowego rozwoju mowy dziecka. O ile warto odpowiednio intonować i podkreślać najistotniejsze fragmenty swojej wypowiedzi, o tyle zwroty będące wypaczeniem prawidłowego języka nie powinny znaleźć miejsca w rodzicielskiej leksyce.
Zwracaj uwagę na ząbkowanie u niemowlaka. Jeśli pojawią się pierwsze mleczaki można zrezygnować z mielenia zupek na gładką papkę, pozostawiając w nich drobne, miękkie fragmenty warzyw, tak aby dziecko poprzez żucie mogło właściwie kształtować żuchwę. Warto także pamiętać, aby dziecko nie używało smoczka dłużej niż do ukończenia pierwszego roku życia.
Prawidłowy rozwój mowy dziecka – właściwe praktyki
Przede wszystkim należy mówić do dziecka; po prostu mówić, od pierwszych dni jego życia. Opisuj swoje codzienne czynności albo tłumacz dziecku co robisz w trakcie jego kąpieli czy karmienia. Niemowlęta, mimo iż nie potrafią jeszcze odpowiedzieć, wiele rozumieją. Pomagaj dziecku poznawać świat, formułując proste i konkretne wypowiedzi, możliwie jak najlepiej opisujące rzeczywistość. Używaj zwrotów określających przedmioty i osoby Was otaczające, takie jak niska pani, czarny pies etc. Warto także wprowadzić w życie zabawy słowno-dotykowe lub rymowane wierszyki.
Mówiąc do swojego malucha staraj się używać różnorodnych form gramatycznych tego samego słowa, jak i różnego rodzaju synonimów. Mimo, że na werbalną odpowiedź przyjdzie Ci jeszcze poczekać, zadawaj dziecku pytania – maluch będzie reagował, na swój sposób budując z Tobą swoistą komunikację.
Na pewnym etapie rozwoju dziecko zacznie określać otaczający go świat zwrotami dźwiękonaśladowczymi. Kiedy maluch używa określenia brum, miau lub ciuch, dodawaj do nich prawidłowe nazwy – samochód, kot czy pociąg.
Istotną rolę w prawidłowym rozwoju mowy dziecka pełnią także wszelkiego rodzaju bajki i książki. Podczas lektury pokazuj dziecku obrazki w książce, opisuj to, co jest na nich widoczne i zadawaj pytania.
Język rodzicielski
W kontaktach z rozwijającym się niemowlęciem wskazane jest używanie tak zwanego języka rodzicielskiego. Czym jest język rodzicielski? Jest to rodzaj komunikacji, wspomagający prawidłowy rozwój mowy dziecka – wyraźnie podkreślający najistotniejsze elementy wypowiedzi, wolniejszy niż zwykła mowa. Należy jednak pamiętać aby nie mylić języka rodzicielskiego z niewskazanym guganiem czy gwarzeniem. Do dziecka nie należy zwracać się nieistniejącymi lub przeznaczonymi słowami.
Język rodzicielski jest:
- wolniejszy
- wyraźniejszy
- wypowiadany głośniejszym tonem
- śpiewny
- rozciągający samogłoski
- wyraźnie intonujący
- radosny
- bogaty
Dodatkowo, językowi rodzicielskiemu towarzyszyć powinna bogata i radosna mimika twarzy oraz kontakt wzrokowy.
Mowa dziecka kształtuje się przez pierwsze trzy lata jego życia, dlatego też bardzo ważne jest aby stale mówić do dziecka, czytać mu bajki, powtarzać rymowanki i wierszyki. Pierwsze słowa dziecko powinno wypowiedzieć w wieku około 12 miesięcy, jednak należy pamiętać, że opóźnienie rozwoju mowy nie zawsze musi świadczyć o jego ewentualnych problemach intelektualnych – sam Albert Einstein pierwsze swoje słowo wypowiedział dopiero w trzecim roku swojego życia!
